အျငင္းပြားေနဆဲ PR စနစ္ႏွင္႔ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲ

ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ခရီး၏ ဒုတိယေျမာက္အခ်ဳိးအေကြ႕ အျဖစ္ ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူ မ်ားက သုံးသပ္ထားၾကသည့္ ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ တြင္ လက္ရွိ က်င့္သုံးေနသည့္ ႏိုင္သူအကုန္ယူ (Winner Takes All) စနစ္မွ အခ်ဳိးက် ကိုယ္စားျပဳစနစ္ (Proportional Representation) ကို ေျပာင္းလဲက်င့္သုံးရန္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က စတင္လုပ္ေဆာင္လာ ေနသည္။

သို႔ေသာ္ ယင္းအခ်ဳိးက် ကိုယ္စားျပဳ စနစ္ကို လက္ရွိအခ်ိန္အထိ ႏိုင္ငံေရး ပါတီအားလုံးက လက္မခံႏိုင္ ၾကေသးေပ။ ယင္းေၾကာင့္ PR စနစ္ကို လက္ခံသည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ လက္မခံသည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ဟူ၍ ျပည္တြင္း ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအၾကား သေဘာထားႏွစ္ရပ္ ေပၚေပါက္ လာသည္။ အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားပါတီ မ်ားႏွင့္ အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္တို႔က PR စနစ္ကို လက္မခံဘဲ လက္ရွိစနစ္အတိုင္း ဆက္သြားလိုၾကသည္။

အခ်ဳိးက် ကိုယ္စားျပဳစနစ္ (PR) မွာ ယခုစနစ္ကဲ႔သို႔ မဲဆႏၵရွင္ျပည္သူမ်ားက ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းကို တိုက္႐ိုက္မဲေပး ေ႐ြးခ်ယ္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပဳိင္သည္မွ မိမိႏွစ္သက္ရာ ပါတီကိုသာ ေ႐ြးခ်ယ္မဲေပးရျခင္း ျဖစ္သည္။

တစ္ႏိုင္ငံလုံးရွိ မဲဆႏၵနယ္မ်ားတြင္ ပါတီအလိုက္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပဳိင္အႏိုင္ ရရွိေသာ မဲရာခိုင္ႏႈန္း အခ်ဳိးအတိုင္းရရွိသည့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ အေရအတြက္ကို သက္ဆိုင္ရာ ပါတီမ်ားက မိမိပါတီဝင္မ်ား ထဲမွ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ အျဖစ္ ခန္႔အပ္မည့္ သူကို ျပန္လည္ ေ႐ြးခ်ယ္ျခင္း ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လက္ရွိက်င့္သုံး ေနေသာစနစ္မွာ ႏိုင္သူအကုန္ယူ (Winner Takes All) စနစ္ျဖစ္ၿပီး မဲဆႏၵနယ္ တစ္ခုတြင္ မဲအမ်ားဆုံး ရရွိေသာ ကိုယ္စား လွယ္ေလာင္းကို လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စား လွယ္အျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ခံရျခင္းျဖစ္သည္။

ယင္းေၾကာင့္ PR စနစ္ ေျပာင္းလိုက္ပါက ပါတီတစ္ခုတည္းက အမတ္ ေနရာအားလုံးကို ရရွိႏိုင္မည္မဟုတ္ဘဲ ပါတီအမ်ားစုက အခ်ဳိးက်ရရွိမည့္ အေနအထား ျဖစ္သည္။
မဲဆႏၵနယ္ အနည္းစုသာ ယွဥ္ၿပဳိင္ႏိုင္သည့္ ပါတီငယ္မ်ားမွာမူ လုံေလာက္သည့္ မဲအေရအတြက္ မရရွိႏုိင္သျဖင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ မရျခင္းမ်ဳိးလည္း ျဖစ္လာႏိုင္သည္။
ယင္းေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားပါတီ မ်ားႏွင့္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္တို႔ က ယင္းစနစ္ကို လက္မခံျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္းကို အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ပါတီမွ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ ဦးဟံသာျမင့္က တိုင္းရင္းသား မဲဆႏၵနယ္မ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသား ပါတီငယ္မ်ားအေနႏွင့္ အင္အားႀကီး ပါတီမ်ားႏွင့္ ယွဥ္ၿပဳိင္အေ႐ြးခံပါက ေ႐ြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရရန္ ခက္ခဲႏိုင္ၿပီး လႊတ္ေတာ္တြင္ တိုင္းရင္းသား ကိုယ္စားလွယ္မ်ား မပါဝင္မည္ကို စိုးရိမ္သျဖင့္ အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္ကို ကန္႔ကြက္ ေၾကာင္းဆိုသည္။

ယင္းသို႔ပင္ တိုင္းရင္းသားပါတီ အမ်ားစုကလည္း ယင္းစနစ္ကို လက္မခံႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။
ျပည္ေထာင္စု ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ ဦးတင္ေအးကမူ ၂၀၁၅ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ တိုင္းရင္းသားပါတီ အမ်ားစု ကန္႔ကြက္သည့္ အခ်ဳိးက် ကိုယ္စားျပဳစနစ္ (Proportional Representative) ကိုက်င့္သုံးႏိုင္ရန္ လႊတ္ေတာ္သို႔ တင္သြင္းသြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားလိုက္သည္။

ႏိုင္ငံေရးပါတီ ၅၃ ပါတီမွ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု ေ႐ြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္တို႔ ဧၿပီလ ၈ရက္ ေန႔က ေနျပည္ေတာ္ေကာင္စီရွိ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္႐ုံးတြင္ ေတြ႔ဆုံစဥ္ ၄င္းက အထက္ပါအတိုင္း ေျပာၾကားလိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။

အဆိုပါေတြ႔ဆုံပြဲတြင္ တိုင္းရင္းသား စည္းလုံးညီညြတ္ေရးပါတီ၊ အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုပါတီ၊ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ (ျမန္မာ) ႏွင့္ ကရင္ျပည္သူ႔ ပါတီတို႔က ယင္းစနစ္ကို က်င့္သုံးေရး ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေထာက္ခံေဆြးေႏြး ခဲ့ေၾကာင္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရးပါတီ ဥကၠ႒ ေဒါက္တာေအးေမာင္က ေျပာၾကားသည္။

ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပါေမာကၡ Thomas Carother က၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို ႏိုင္သူအကုန္ယူ စနစ္အတိုင္း က်င္းပပါက အင္အားႀကီး အတိုက္အခံပါတီတစ္ခု ျဖစ္ေသာ NLD ပါတီက အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရသြားလွ်င္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း မ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းေရးကို ေနာက္ျပန္ဆြဲႏိုင္သျဖင့္ အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္ကို က်င့္သုံးၿပီး ျပည္ေထာင္စုႀက့ံခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရး ပါတီဝင္မ်ားကို လႊတ္ေတာ္တြင္းေနရာ အခ်ဳိးက် ရယူေစသင့္ေၾကာင္း ေထာက္ျပထားသည္။
သို႔ေသာ္ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္အမ်ားစု၌ တိုင္းရင္းသားပါတီ ႀကီးမ်ားက လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ အမ်ားဆုံး ရရွိထားသည္မ်ဳိး ျဖစ္ရာ ယင္းစနစ္ကို က်င့္သုံးပါက ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသားပါတီႀကီး မ်ားက အမတ္ေနရာရရွိမႈ ေလ်ာ့နည္းသြား မည္ျဖစ္သည္။

၂၀၁၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲဝင္ တိုင္းရင္းသား ပါတီႀကီးမ်ားမွာ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ အမတ္ ေနရာျပည့္ရရွိေရး အဓိကဦးတည္ခ်က္ ထားကာ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပဳိင္ျခင္း ျဖစ္သည္။
သို႔ေၾကာင့္ ယင္းစနစ္က်င့္သုံးေရး အတြက္ တိုင္းရင္းသားပါတီႀကီးမ်ား၏ ေထာက္ခံမႈရရန္မွာ တိုင္းေဒသႀကီး လႊတ္ေတာ္မ်ားႏွင့္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ မ်ားအတြက္ က်င္းပမည့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ား ကို ယခုက်င့္သုံးေနသည့္ ႏိုင္သူအကုန္ယူ စနစ္ျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ၿပီး ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ႏွင့္ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္အတြက္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားကိုသာ အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳ စနစ္ကို က်င့္သုံးျခင္းမ်ဳိး ျပဳပါက ျဖစ္ႏိုင္မည္ ထင္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူ တစ္ဦးက ေထာက္ျပသည္။

ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ားအတြက္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားကို ယခုအတိုင္း က်င္းပၿပီး ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ အမ်ဳိးသား လႊတ္ေတာ္အတြက္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားကိုသာ အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္ကို က်င့္သုံးမည္ ဆိုပါက လက္မခံႏိုင္စရာ မရွိေၾကာင္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရးပါတီ၊ ဖလုံ-စေဝၚ ဒီမိုကရက္ တစ္ပါတီ၊ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ ေရးပါတီ အပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားပါတီ အမ်ားစုကဆိုသည္။

သို႔ေသာ္ ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ လူထုေထာက္ခံမႈ အမ်ားဆုံးရႏိုင္ဖြယ္ ရွိေနေသာ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကမူ PR စနစ္ က်င့္သုံးျခင္းေၾကာင့္ နစ္နာႏိုင္သည့္ အေနအထား ျဖစ္ေနသျဖင့္ အလြယ္တကူ လက္ခံႏိုင္ဖြယ္မရွိေၾကာင္း၊ ယင္းေၾကာင့္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္က လက္ခံလာေရးအတြက္ ခက္ခဲစြာ လုပ္ေဆာင္ရဖြယ္ရွိေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသူမ်ားက သုံးသပ္သည္။

၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ PR စနစ္က်င့္သုံးႏိုင္ေရး အတြက္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က လႊတ္ေတာ္၏ အဆုံးအျဖတ္ ရယူမည္ျဖစ္ရာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ အမတ္ေနရာ အမ်ားဆုံးရရွိထားသည့္ ျပည္ေထာင္စုႀက့ံခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရး ပါတီက အခရာက်လာသည္။
"ဗဟိုေကာ္မတီ အစည္းအေဝး လုပ္ၿပီးေတာ့ ဆုံးျဖတ္သြားမွာပါ။ အခုထိ အစည္းအေဝး မလုပ္ရေသးဘူး" ဟု ျပည္ေထာင္စုႀက့ံခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရးပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီဝင္ ဦးခင္ေမာင္ရီက PR စနစ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၄င္းတို႔ပါတီ၏ လုပ္ေဆာင္ေနမႈကို ရွင္းျပသည္။

ဒီမိုကေရစီမိတ္ေဆြ ၁၀ ပါတီက ယင္းစနစ္ကို က်င့္သုံးရန္ ျပည္ေထာင္စု ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ကို တင္ျပသျဖင့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ အေနႏွင့္ လႊတ္ေတာ္သို႔ တင္ျပရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ဦးတင္ေအး ကေျပာသည္။
ဒီမိုကေရစီမိတ္ေဆြ ၁၀ ပါတီကို အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုပါတီ၊ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရးပါတီ၊ ဖလုံ-စေဝၚ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ၊ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရးပါတီ၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပါတီ၊ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ (ျမန္မာ)၊ ျပည္ေထာင္စု ဒီမိုကေရစီပါတီ၊ မြန္ေဒသလုံးဆိုင္ရာ ဒီမိုကေရစီပါတီ၊ ညီညြတ္ေရးႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပါတီႏွင့္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား ပါတီတို႔ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားျခင္း ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရးပါတီဥကၠ႒ ေဒါက္တာ ေအးေမာင္က "ဒါက ဒီမိုကေရစီ မိတ္ေဆြ ပါတီအားလုံးရဲ႕ သေဘာထား မဟုက္ပါဘူး။ PR စနစ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ပါတီက ကန္႔ကြက္ တယ္" ဟုဆိုသည္။

ဒီမိုကေရစီ မိတ္ေဆြပါတီမ်ား၏ သေဘာထား ထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ တိုင္းရင္းသား ပါတီမ်ား သေဘာမတူေသာ အခ်က္မ်ား ကို ထည့္သြင္းထုတ္ျပန္သည့္ အျပင္ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား၏ သေဘာတူညီခ်က္ မရဘဲ ပါတီနာမည္သုံး ထုတ္ျပန္မႈ မ်ားရွိေၾကာင္း ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ တြဲဖက္ဘ႑ာေရးမွဴး ဦးေစာသန္းျမင့္ကလည္း ဆိုသည္။
အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အင္အားစု ပါတီဥကၠ႒ ဦးခင္ေမာင္ေဆြကမူ "သေဘာထား ထုတ္ျပန္ခ်က္ မထုတ္ျပန္မီ လက္မွတ္ ထိုးရတယ္။ မတူရင္ မထိုးဘဲေနလို႔ရတယ္" ဟု ယင္းေျပာဆိုခ်က္မ်ား အေပၚ ျပန္လည္ ေျဖရွင္းသည္။

ယင္းသို႔ PR စနစ္ က်င့္သုံးရန္အေပၚ အျငင္းပြားမႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း PR စနစ္ က်င့္သုံးလာပါက အဆင္သင့္ျဖစ္ေစေရး အတြက္ ပါတီအခ်ဳိ႕က ႀကဳိတင္ျပင္ဆင္ လာၾကသည္။
၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ အခ်ဳိးက် ကိုယ္စားျပဳစနစ္ကို က်င့္သုံးပါက အင္အား ႀကီးပါတီႀကီးမ်ားႏွင့္ ယွဥ္ၿပဳိင္အေ႐ြးခံႏိုင္ရန္ ကခ်င္တိုင္းရင္းသား ကိုယ္စားျပဳ ပါတီမွအပ တိုင္းရင္းသားပါတီအားလုံး ပူးေပါင္းထားေသာ ညီေနာင္တိုင္းရင္းသား ပါတီမ်ား ဖက္ဒေရးရွင္းက ႀကဳိတင္ျပင္ဆင္ ေနေၾကာင္း ဦးေစာသန္းျမင့္က ေျပာၾကားသည္။

ညီေနာင္တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား ဖက္ဒေရးရွင္းတြင္ ပါဝင္ေသာ တိုင္းရင္းသားပါတီ တစ္ခုသည္ မိမိႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိး အမ်ားစုေနထိုင္သည့္ တိုင္းေဒသႀကီးရွိ ၿမဳိ႕နယ္မ်ားတြင္ ဝင္ေရာက္ အေ႐ြးခံသြားရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဖလုံ- စေဝၚ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီဝင္ ေဒၚေနာ္ယုဇနဝါက ေျပာသည္။
"မေကြးတိုင္းမွာဆို ရခိုင္ တိုင္းရင္းသားေတြ မ်ားတယ္။ ရခိုင္တိုင္းရင္းသား တိုးတက္ေရးပါတီက တာဝန္ယူ ၿပဳိင္လိမ့္မယ္" ဟု ေဒၚေနာ္ယုဇနဝါက ဆိုသည္။

တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္ အားလုံးရွိ မဲဆႏၵနယ္မ်ားတြင္ ေနရာမလပ္ ဝင္ၿပဳိင္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ျပည္နယ္ မဲဆႏၵနယ္မ်ားတြင္မူ အင္အားႀကီးပါတီ မ်ားႏွင့္အၿပဳိင္ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ပါတီ မ်ားကသာ ယွဥ္ၿပဳိင္အေ႐ြးခံသြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဦးေစာသန္းျမင့္က ေျပာၾကားသည္။

အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္ကို က်င့္သုံးမည္ ဆိုပါက အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ားအေနႏွင့္ တပ္ေပါင္းစု ဖြဲ႕ထားသင့္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသုံးသပ္သူ စာေရးဆရာေက်ာ္ဝင္းက အႀကံျပဳထား သကဲ႔သို႔ ဒီမိုကေရစီ သက္တမ္းႏုနယ္သည့္ အျပင္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး ဓေလ့အရ ပါတီတြင္း အကြဲအၿပဲမ်ား ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳ စနစ္ျဖင့္ အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္၊ မျဖစ္ႏိုင္ကိုလည္း စဥ္းစားသင့္ေၾကာင္း စာေရးဆရာေက်ာ္ဝင္းက တိုက္တြန္းထားသည္။

ယင္းသို႔ PR စနစ္အေပၚ အျငင္းပြားမႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ ပြဲတြင္ PR စနစ္ကို က်င့္သုံးလာရန္ ရွိသည္ဟု ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးသမား အခ်ဳိ႕က ခန္႔မွန္း ေျပာၾကားသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ PR စနစ္က်င့္သုံးေရး တိုက္တြန္းလုပ္ေဆာင္မႈ မ်ားႏွင့္ အျငင္းပြားမႈမ်ားကို ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ မတိုင္မီ ျမင္ေတြ႔လာရမည္ ျဖစ္ေပသည္။

(ေမာင္မိုးညိဳ၊ ဉာဏ္မ်ဳိးေအာင္)